We kunnen stress verminderen door de draaglast te verminderen of het vermogen om met stress om te gaan te verbeteren. Het verminderen van de stressoren is een lastige taak omdat we deze meestal niet onder controle hebben. We kunnen nog zoveel willen maar we hebben geen beslissende invloed externe factoren als de werkdruk, collega’s en onderlinge verhoudingen. De enige waar we zeker wat mee kunnen ben jezelf! Wanneer we stressbestendiger willen worden dienen we ervoor te zorgen dat:
A. Verbeteren van de algemene gezondheid.
B. Preventie: voorkomen is beter dan genezen.
C. Leren stressreacties zelfstandig te neutraliseren.
D. Stress leren aan te pakken i.p.v. er op te reageren.
A. Verbeteren van de algemene gezondheid.
Talloze wetenschappelijk onderzoeken tonen aan dat mediteren onze gezondheid bijzonder goed en effectief kan ondersteunen. Meer energie, een verhoogde alertheid, sterker immuunsysteem, een lagere bloeddruk, cholesterol, spierspanning en hartslag zijn maar een paar van de voordelen die de literatuur beschrijft. In paragraaf 2 hebben we de belangrijkste voordelen van meditatie op onze gezondheid op een rij gezet. Op basis van deze voordelen en het feit dat meditatie geen bijwerkingen kent, lijkt het ons duidelijk dat mediteren voor iedereen met of zonder lichamelijke kwalen van groot nut voor het lichamelijke welbevinden kan zijn.
B. Preventie: voorkomen is beter dan genezen.
Allereerst is het van belang om ons leven dusdanig in te richten dat we makkelijker met stress om kunnen gaan. Goede voeding, regelmatig lichamelijke inspanning, tijd voor rust en ontspanning, sociale activiteit en je leven niet te gecompliceerd maken zijn hierbij natuurlijke ‘inkoppers’. Daarnaast raden wij aan om meer aandacht te besteden aan ons parasympathische zenuwstelsel. Dit stelsel is belast met de opbouw van stressreserves, onderhoud van ons lichaam en zorgt voor een gemakkelijker herstelproces van stressreacties. We kunnen het parasympathische zenuwstelsel stimuleren door te ontspannen, in het NU te leven en te mediteren. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat mensen die mediteren significant sneller herstellen van een stressreactie. Met de nieuwste hersenscan technologieën is aangetoond dat mediteren niet alleen onze ‘mind’ kan trainen maar ook de werking ervan structureel verandert. Bij mensen die regelmatig mediteren wordt minder snel een ‘fight or flight’ stressreactie te weeg gebracht. In andere woorden mensen die mediteren raken minder snel geïrriteerd en geprikkeld dan niet mediterende mensen. Scans laten zien dat gebieden in onze hersenen die synoniem staan voor depressiviteit en een negatieve instelling na verloop van tijd minder actief worden en gebieden die staan voor enthousiasme, passie, positief denkbeeld en levensgeluk actiever worden. Resumerend: als we vaker mediteren zullen we zien dat steeds minder stressoren nog belastend voor ons zullen zijn en doen we dus actief aan stresspreventie.
‘Hersenscans en gedragsobservatie laten zien dat meditatie bij uitstek geschikt is om de snelle emotionele impulsen (woede, paniekaanvallen..etc) van de amygdala (deel van de hersenen die stressreactie aanstuurt) te onderdrukken’, Daniel Goleman, auteur Emotionele Intelligentie.
C. Leren stressreacties zelfstandig te neutraliseren.
We moeten niet alleen goed bewapend zijn tegen stress, we moeten er ook beter mee leren omgaan. Wetenschappelijk gezien heerst er overeenstemming dat ontspanningsmethoden de ‘fight or flight’ reactie kunnen doorbreken. De meest bekende hiervan zijn: autogene training, progressieve relaxatie, ademhalingstechnieken, hypnose en zelfsuggestie, visualisatie, yoga, meditatie etc. Al in de jaren zeventig was bekend na baanbrekend onderzoek van Dr. Benson op Harvard dat meditatie een tegenovergestelde reactie van de ‘fight or fligh’t reactie op gang brengt. Als we mediteren, komt de ademhaling tot rust, neemt spierspanning, stofwisseling en bloeddruk af, meten we een toename in de bloedvoorziening naar de huid (tintelingen) en spijsverteringorganen waar en neemt de productie van stresshormonen als adrenaline af. We kunnen dus meditatie of vergelijkbare ontspanningstechnieken gebruiken om stressreacties te neutraliseren. Maar meditatie gaat verder dan de bovenstaande technieken. Allereerst leren we door meditatie beter naar ons zelf te luisteren. We kunnen ons lichaam en geest observeren zodat we sneller de ‘fight or flight’ reacties zullen herkennen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan onze ademhaling, een top indicator van hoe lichaam en geest zich op dit moment voelen. Als we beter in staat zijn om stress te herkennen kunnen we ook gemakkelijker ingrijpen.
‘De universiteit van Wisconsin ontdekte dat mediterende werknemers een hogere frustratietolerantie, betere arbeidsklimaat, vrolijkere en optimistischere stemmingen en een hoger energieniveau rapporteren. Ook verminderen conflictsituaties en ‘slangenkuileffecten’ op werk als werknemers gingen mediteren’, AD Magazine 31/1/04
D. Stress leren aan te pakken i.p.v. er op te reageren.
Wanneer we in staat zijn om de perceptie van stressoren, het stressproces en de gevolgen van onze reactie op stress, te verbeteren kunnen we onze ervaring van de stresssituatie veranderen. Wanneer we de ervaring veranderen kunnen we ook de effecten van stress op ons zelf veranderen. Bij meditatie trainen we de vaardigheden van aandacht en oplettendheid m.b.v. focus en concentratietechnieken. We leren aandachtig en bewust in alle mogelijke omstandigheden te zijn en te blijven en trainen dus precies de vaardigheden die we nodig hebben om stress te aan te pakken i.p.v. er het slachtoffer van te worden. We leren tijdens meditatie om te gaan met herrie, pijntjes, ongemak, alle mogelijke gedachten en gevoelens. In feite zijn alle gedachten die onze meditaties ontelbare keren ‘verstoren’ kleine stressoren. We nemen ze waar en proberen ze te laten zijn zoals ze zijn zonder erop te reageren. Kernwoorden zijn acceptatie, oplettendheid, niet oordelen, aandacht, loslaten, het Nu, aanwezigheid etc. Wanneer we zien dat we in een staat van opwinding verkeren kunnen we de stressreactie doorbreken door niet alleen driftig onze ontspanningsoefeningen te doen maar ook door heel simpel bewust van het moment te worden. Mediteren traint ons in deze vaardigheid. Aanwezig zijn betekent dat we de situatie helderder gaan zien, soms ontdekken dat onze opwinding misschien wel misplaats is, we onze reacties minder snel door emoties laten leiden, je makkelijker kan relativeren en dat we beter, creatiever en gepaster kunnen reageren op de situatie. We zien zowel de stimulus als respons en kunnen de ruimte daartussen beter benutten. We worden ons bewust van hoe we op stress reageren, hoe we soms dingen uit de hand laten lopen, dingen soms misschien wat overdrijven, zonder onszelf als schuldige te veroordelen. We zien stress steeds minder als een probleem, maar meer als een vriend welke ons feedback geeft. Door goed te luisteren naar deze feedback kunnen we elke situatie beter overzien en beantwoorden. Dit geeft vertrouwen en kracht! Een bijkomend voordeel van deze insteek is dat deze geen bijwerkingen kent of nieuwe stress veroorzaakt. Dit betekent natuurlijk niet dat je nooit meer boos, angstig of je bedreigt zult voelen, maar je gaat er wel beter mee om en wordt langzamerhand een stuk evenwichtiger persoon.
Time magazine ( 8/4/2003) stelt: ‘For upwardly mobile professionals convinced that their lives are more stressful than those of the cow-milking, soapmaking, butter-churning generations that preceded them, meditation is the smart person’s bubble bath’.
Een meer ZIJNs georiënteerde levensstijl waar elementen als aandacht en oplettendheid, go with the flow, leven op je gevoel, acceptatie, zingeving, emotionele intelligentie, ontspanning, pro-activiteit, spiritualiteit en innerlijk rust centraal staan maakt elke persoon krachtiger en stabieler. Dit betekent natuurlijk niet dat je nooit meer boos, angstig of je bedreigt zult voelen, maar je gaat er wel beter mee om en wordt langzamerhand een stuk evenwichtiger persoon.
Bron: abc-van-meditatie.nl
