Even snel naar de supermarkt toe of dagelijks het openbaar vervoer pakken om op je werk te komen. Voor veel mensen is dit de normaalste zaak van de wereld. Je denkt er niet bij na, het is een gewoonte. Maar voor andere mensen is dit een goede reden om compleet in de stress te schieten. Eén stap buiten de deur kan al zorgen voor veel paniek, laat staan je boodschappen doen in een volle winkel.
Voor mensen die hier totaal geen last van hebben is het moeilijk voor te stellen hoe lastig het is als je in je normale dagelijkse leven niet in openbare ruimtes durft te zijn. Dit is pleinvrees, en is voor veel mensen een echt probleem. Wat de symptomen zijn en hoe je het kan behandelen, lees je in dit artikel.
Wat is pleinvrees precies?
Een ander woord voor pleinvrees is agorafobie. Letterlijk vertaald zou dit marktvrees betekenen. Mensen die hier last van hebben, zijn bang voor openbare ruimtes. Niet alleen plekken waar veel mensen zijn maar ook het verlaten van hun eigen huis kan al een reden zijn voor paniek, vooral wanneer zij een heftige vorm van pleinvrees hebben.
- Deze angst wordt vaak veroorzaakt door de angst om het huis en de veilige omgeving waarin ze zitten, te verlaten. Ze zijn bang om in een situatie terecht te komen waarin ze niet meer terug kunnen. Dit maakt het dat ze zich onveilig voelen en dus liever thuis in hun veilige omgeving blijven.
Verlaten ze toch wel hun veilige omgeving, dan voelen ze zich continu angstig en kunnen zelfs last krijgen van paniekaanvallen. Dit is een letterlijke aanval van angstgevoelens en paniek. Zo’n aanval komt vaak binnen tien minuten al op zijn hoogtepunt en daarna zullen de symptomen afzwakken.
Wanneer iemand met pleinvrees een paniekaanval heeft krijgt hij last van hartkloppingen, daarnaast krijgt hij het ook heel warm. Soms kan het zelfs voorkomen dat ze het benauwd krijgen en het gevoel hebben niet meer te kunnen ademen. Juist deze symptomen zorgen vaak voor de angst en paniek omdat ze hun hart sneller voelen kloppen en bang zijn een hartaanval te krijgen. Dit maakt het dat ze alleen nog maar banger worden en het hart niet langzamer zal gaan kloppen.
Krijgt iemand een paniekaanval in een openbare ruimte, dan kan hij ook bang zijn daar niet meer weg te kunnen komen. Vaak wil iemand op dat moment naar een veilige plek, wat in een openbare ruimte meestal niet mogelijk is. Wanneer iemand die heeft meegemaakt kan het daarna erg eng zijn weer in diezelfde situatie te zitten, wat de angst alleen maar erger maakt.
Wat zijn de symptomen?
Pleinvrees valt onder de categorie angststoornissen en er kan hierbij sprake zijn van een aantal symptomen. Iemand die hieraan leidt ervaart angst in ieder geval twee van de onderstaande situaties:
- Alleen buitenshuis zijn
- Autorijden of reizen met het openbaar vervoer
- In een openbare ruimte zijn zoals een winkel, plein of winkelcentrum
- Onder en grote groep mensen zijn
- In een afgesloten ruimte zijn zoals de bioscoop of het theater
Doordat er een angst is ontwikkeld voor de bovenstaande situaties zijn mensen met deze angst vaak goed in het vermijden van zulke situaties. Vooral omdat ze bang zijn in paniek te raken in het openbaar of in een situatie terecht te komen waar ze niet meer uit kunnen. Alle bovenstaande punten zorgen vrijwel altijd voor een angstig gevoel en als gevolg daarvan worden deze plekken bewust vermeden. Wordt er toch besloten naar buiten te gaan, dan doen ze dit vaak met iemand die ze vertrouwen.
Deze angst kan erg lang duren, vaak langer dan een half jaar en dit zorgt er vaak voor dat iemand niet goed kan functioneren in zijn dagelijks leven. Het kan voor problemen zorgen op het werk of privé.
Pleinvrees behandelen
Last hebben van pleinvrees betekent niet dat je dan de rest van je leven maar binnen moet blijven zitten. Wachten tot het overgaat is ook geen optie maar gelukkig zijn er wel behandelingen die kunnen helpen. Een goed voorbeeld hiervan zijn therapieën die zijn gebaseerd op cognitieve gedragstherapie. Hierbij is het uitgangspunt een schema dat telkens de relatie beschrijft tussen de drie G’s. Dit zijn Gebeurtenis, Gedachten en Gedrag/Gevoel.
Als eerste wordt Gebeurtenis besproken. Er vindt een bepaalde gebeurtenis plaats en daar hoort een bepaalde gedachte bij. Vervolgens vertel je dan ook hoe jij je op dat moment gedraagt en hoe jij je daarbij voelt. Dit zijn vaak onbewuste dingen en je hebt vaak niet door dat de paniek niet wordt veroorzaakt door de situatie, maar door je gedachten over die situatie.
Bij deze vorm van therapie richt je je vooral op deze onbewuste processen. Je leert je bewust te worden van deze processen en je gedachten. Op het moment dat jij je daar bewust van bent kun je leren deze te sturen en anders op bepaalde gebeurtenissen te reageren.
Lees ook: De impact van waterpokken
